Απλές κατασκευές από παλέτες / Simple Pallet Construction: Κάθετη Φρέζα (Ρούτερ), η… παντοδύναμη

Φρέζα, η… παντοδύναμη

Mε τις κάθετες φρέζες το καλό γίνεται τέλειο και το προσεγμένο, ακριβές.

Η κάθετη φρέζα είναι ένα εργαλείο κατάλληλο για όλα όσα έχουν να κάνουν με το ξύλο: κοπή, τρύπημα, φρεζάρισμα.

Πρόκειται για το εργαλείο που θα σας δώσει το «κάτι παραπάνω» στην εργασία σας και θα βελτιώσει τη δουλειά σας.

Γι’ αυτό άλλωστε είναι περιζήτητο από κάθε ερασιτέχνη μάστορα.

Μεγάλες δυνατότητες

Το εύρος της ταχύτητας της κάθετης φρέζας κυμαίνεται από 8.000 μέχρι 31.000 rpm (στροφές ανά λεπτό). Αυτό σημαίνει ότι ο χρήστης πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός κατά την εφαρμογή της και να διαθέτει κάποια εμπειρία. Όταν όμως εξοικειωθεί με το συγκεκριμένο εργαλείο, θα διαπιστώσει ότι οι επιλογές και οι δυνατότητες θα διευρύνονται πολύ. Οι σύγχρονες φρέζες προσφέρουν το πλεονέκτημα της πολύπλευρης χρήσης: από το φρεζάρισμα ακμών, αυλακιών και προφίλ μέχρι και το φρεζάρισμα μακρόστενων οπών και αντιγραφής, δίνοντας πολύ καλά αποτελέσματα ακόμα και στις πιο απαιτητικές εργασίες.

Ξεκινήστε από τα βασικά

Για να μάθετε να χειρίζεστε σωστά και με ασφάλεια την κάθετη φρέζα, καλό είναι να πραγματοποιήσετε σε πρώτη φάση πρόχειρα φρεζαρίσματα σε ξυλόπλακες, χρησιμοποιώντας τα πρόχειρα εξαρτήματα κοπής, τα λεγόμενα φρεζάκια. Αν θέλετε να φρεζάρετε τα σόκορα από μασίφ πάγκους ή ξυλόπλακες, τότε είναι καλύτερα να επιλέξετε κάποιο μοντέλο που διαθέτει πρόσθετα κάποιον παράλληλο βοηθό κοπής. Διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος να φθαρεί η επιφάνεια του ξύλου.

Μεγάλη ποικιλία αναλώσιμων

Μια μεγάλη γκάμα από αναλώσιμα εξαρτήματα μπορεί να σας βοηθήσει να εξοικειωθείτε στη δημιουργία προφίλ, μπαζών και κορνιζών, που θα ενισχύσουν αισθητικά την κάθε ξυλοκατασκευή σας. Στην αγορά θα βρείτε αναλώσιμα φρεζάκια που έχουν διάμετρο στελέχους 6, 8 και 12 χιλ. Ανάλογα με την υποδοχή που διαθέτει το εργαλείο σας, έχετε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε και την αντίστοιχη γκάμα φρεζών. Ουσιαστικά οι επιλογές που έχει κανείς στη διάθεσή του δε σχετίζονται μόνο με τη διάμετρο του στελέχους του εξαρτήματος, αλλά και με τις δυνατότητες του εργαλείου σε στροφές και την αντοχή του μοτέρ σε συγκεκριμένες εργασίες. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε φρέζες κοίλων ή ορθογώνιων αυλακώσεων, διαφόρων διατομών κ.α.

Χρήσιμα εξαρτήματα

Κατά την εργασία με ρούτερ είναι πολύ σημαντικό να έχετε ορισμένα εξαρτήματα, που σας διευκολύνουν κατά το φρεζάρισμα και συμβάλλουν στο σωστό και ακριβές αποτέλεσμα. Έτσι, ένα πατάκι εργασίας εξασφαλίζει τη σταθερότητα, καθώς συγκρατεί το επεξεργαζόμενο κομμάτι υλικού, ακόμα και χωρίς σφιγκτήρα. Για τις εργασίες φρεζαρίσματος που γίνονται παράλληλα στην ακμή του προς επεξεργασία υλικού, είναι απαραίτητος ένας οδηγός παραλλήλων, ενώ εξίσου απαραίτητος είναι και ένας διαβήτης φρεζαρίσματος. Πολλές φορές οι ράβδοι οδήγησης που έχουν οι κάθετες φρέζες δεν είναι αρκετά μακριές για ορισμένες εργασίες. Έτσι, καλό είναι να έχετε προμηθευτεί επιπρόσθετες ράβδους οδήγησης με αρκετά μεγάλο μήκος. Τα εξαρτήματα φρεζαρίσματος ακμών θα σας βγάλουν ασπροπρόσωπους σε περιπτώσεις που θέλετε να επεξεργαστείτε ευθείες μετωπικές, αλλά και μακριές καμπυλωτές ακμές. Οι σφιγκτήρες ή αλλιώς παξιμάδια δεν πρέπει να λείπουν από κανέναν ερασιτέχνη μάστορα. Θα πρέπει ωστόσο να επιλέγεται ο κατάλληλος σφιγκτήρας για τη διάμετρο του στελέχους της φρέζας. Είναι προτιμότερο από το να χρησιμοποιούνται δακτύλιοι στελέχους. Καμία αντιγραφική εργασία δε μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς την παρουσία δακτυλίου αντιγραφής.

Τεχνικά χαρακτηριστικά & κριτήρια επιλογής

Όποιος ασχολείται δημιουργικά με κατασκευαστικές ή διακοσμητικές εργασίες στο σπίτι, αργά ή γρήγορα θα κρίνει απαραίτητη την απόκτηση μιας κάθετης φρέζας.

Τα μοντέλα που κυκλοφορούν στην αγορά είναι πολλά. Για να έχετε τη σιγουριά μιας σωστής επιλογής, καλό είναι να ξέρετε ποια είναι τα σημεία στα οποία θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή.

Κινητήρας

Ανάλογα με την ισχύ του κινητήρα, οι φρέζες χειρός (ή ρούτερ) μπορούν να χωριστούν σε τρεις ομάδες: στις μικρές φρέζες, με ονομαστική ισχύ γύρω στα 600 Watt, στις μεσαίες, των 800 έως 1300 Watt και στις μεγάλες, που φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 1800 Watt.
Οι φρέζες της μικρής κατηγορίας είναι εργαλεία ελαφριά και εύχρηστα και για τις περισσότερες «ερασιτεχνικές» δραστηριότητες, η ισχύς των 400, 500 ή 600 Watt είναι επαρκής. Σε πολλά μοντέλα ο κορμός με τον κινητήρα μπορεί να αποσπασθεί από τη βάση και να χρησιμοποιηθεί σαν λειαντήρας, είτε σε βάση δράπανου είτε με ελεύθερο χέρι. Γενικά, όταν οι απαιτήσεις δεν είναι μεγάλες, δεν μπορεί να θεωρηθεί μειονέκτημα η σχετικά περιορισμένη ισχύς.

Δύσκολα όμως μπορείτε να προεξοφλήσετε ότι δε θα φτάσει κάποια στιγμή που θα ευχόσαστε να είχατε ένα ισχυρότερο εργαλείο. Σκεφθείτε λοιπόν μήπως σε μελλοντικές κατασκευές σας θα εξυπηρετηθείτε καλύτερα με μια φρέζα της μεσαίας κατηγορίας, γύρω στα 1000 Watt, που έχει ένα ευρύτερο φάσμα επιλογών και που υπερέχει εργονομικά. Όσο για τις μεγάλες φρέζες της τρίτης κατηγορίας, είναι βαρύτερες, όχι τόσο εύχρηστες και οπωσδήποτε προορίζονται περισσότερο για επαγγελματική χρήση.

Κάτι ακόμα που πρέπει να ξέρετε ως προς την κίνηση, είναι ότι ο υψηλός αριθμός στροφών (πάνω από 25.000 το λεπτό) θεωρείται σαν σχετικό στοιχείο που συντελεί στην ακρίβεια και την καλή ποιότητα της εργασίας. Πολύ περισσότερο όταν το εργαλείο διαθέτει ηλεκτρονικό σύστημα προεπιλογής και σταθεροποίησης στροφών και σύστημα προστασίας του κινητήρα από υπερβολική φόρτιση.

Λαβές και διακόπτες

Κατά κανόνα υπάρχουν δύο χειρολαβές στα πλάγια της φρέζας για το πιάσιμο και την οδήγησή της. Για λόγους καλύτερου ελέγχου και ισορροπίας, οι χειρολαβές πρέπει να είναι τοποθετημένες όσο το δυνατόν πιο χαμηλά. Αν δεν έχουν το κλασικό σφαιρικό σχήμα, θα πρέπει να μπορούν να ρυθμίζονται για διάφορες θέσεις εργασίας.

Υπάρχουν μοντέλα με δύο διαφορετικές χειρολαβές: μία ξύλινη και μία απλή, τοποθετημένη λίγο χαμηλότερα. Αυτή η διάταξη διευκολύνει χειρισμούς με το ένα χέρι όταν η φρέζα κινείται σε οδηγούς ράγας ή παραλλήλων, αλλά κατά κανόνα δεν είναι πρακτική.

Κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να προσέξετε είναι το να μπορεί πάντα ο διακόπτης να πατηθεί χωρίς να αφήσετε τις λαβές από τα χέρια σας.
Αναρρόφηση σκόνης
Επειδή το φρεζάρισμα δημιουργεί αρκετή σκόνη, το σύστημα αναρρόφησης είναι απαραίτητο. Η υποδοχή για τη σύνδεση με τον απορροφητήρα ή την ηλεκτρική σκούπα είναι σε μερικά μοντέλα σε κάπως άβολη θέση και εμποδίζει την ορατότητα προς το σημείο κοπής. Φροντίστε να υπάρχει ενσωματωμένο στη βάση σύστημα αναρρόφησης, τοποθετημένο εργονομικά και με κατάλληλη διάμετρο.

Βάση

Η δομή του εργαλείου είναι περίπου ίδια στα διάφορα μοντέλα: το κοπτικό συναρμολογείται κατευθείαν στον άξονα, κάτω από το κιβώτιο του κινητήρα, που είναι εφοδιασμένο με μία χειρολαβή σε κάθε πλευρά. Ο κινητήρας ανεβοκατεβαίνει οδηγούμενος από ένα ζευγάρι σωληνωτά στοιχεία οδήγησης, σταθερά μονταρισμένα στη βάση. Το βάρος του ισοσταθμίζεται από ελατήρια που διευκολύνουν την επαφή του κοπτικού με το ξύλο. Την ακρίβεια και ευκολία της παλινδρόμησης του κινητήρα μπορείτε να διαπιστώσετε με μερικά δοκιμαστικά ανεβοκατεβάσματα στον πάγκο του καταστήματος, πριν αγοράσετε το μηχάνημα.

Βάση και πέλμα

Η βάση πρέπει να είναι σταθερή και να έχει πέλμα ολίσθησης από σκληρό συνθετικό υλικό. Πρέπει επίσης να έχει τις υποδοχές για τη στερέωση των διαφόρων οδηγών και άλλων βοηθητικών εξαρτημάτων. Προτιμήστε τις συνδέσεις μπαγιονέτ από τις αντίστοιχες βιδωτές.

Ρυθμίσεις

Η ακριβής ρύθμιση του βάθους κοπής είναι ιδιαίτερα σημαντική για κάθε σωστή επεξεργασία. Πολύ χρήσιμο είναι το περιστρεφόμενο στοπ, που επιτρέπει άμεση εναλλαγή σε τρία προεπιλεγμένα βάθη. Χάρη σε αυτό, η διαδικασία του φρεζαρίσματος με πολλά περάσματα, απαραίτητη όταν χρησιμοποιεί κανείς κοπτικό μεγάλης διαμέτρου και μεγάλου βάθους, γίνεται με μεγάλη ευκολία και ακρίβεια. Σε ορισμένα μοντέλα οι μικρορρυθμίσεις βάθους μπορούν να γίνουν με ακρίβεια που φτάνει μέχρι δέκατα του χιλιοστού.

Οδηγός παραλλήλων

Ένας οδηγός παραλλήλων με ρύθμιση ακριβείας είναι το πιο χρήσιμο ίσως εξάρτημα για τη φρέζα σας. Τοποθετείται στη βάση του μηχανήματος με δύο μακριές ράβδους-οδηγούς. Κάποτε δεν περιλαμβάνεται στο στάνταρντ εξοπλισμό, καλό όμως είναι να τον έχετε. Προσέξτε μόνο να τοποθετείται εύκολα και σταθερά και να μην έρχεται σε σύγκρουση με το σύστημα αναρρόφησης της σκόνης.

Εξαρτήματα

Είναι πολλά τα βοηθητικά εξαρτήματα που μπορούν να κάνουν ευκολότερες και ακριβέστερες τις εργασίες με την κάθετη φρέζα.

Μερικά δεν ανήκουν συνήθως στον στάνταρντ εξοπλισμό, καλό είναι όμως να ξέρετε ποια από αυτά ταιριάζουν με το δικό σας μηχάνημα. Αποφασίζοντας λοιπόν για κάποιο μοντέλο, κάντε και μια μικρή «έρευνα αγοράς» σχετικά με τα διαθέσιμα εξαρτήματα που είναι συμβατά με αυτό. Θα είναι κρίμα, για παράδειγμα, αν κάποια στιγμή διαπιστώσετε ότι για τη φρέζα που αγοράσατε δεν υπάρχουν ράγες οδήγησης ή κάποια άλλα χρήσιμα βοηθήματα.

Τσοκ 8 χλσ.

Όλες σχεδόν οι σύγχρονες φρέζες με ονομαστική ισχύ γύρω στα 900Watt έχουν τσοκ 8 χλσ. Αυτό είναι σημαντικό καθώς ανταποκρίνεται στη μεγαλύτερη σειρά κοπτικών εργαλείων. Οι περιπτώσεις να χρειαστείτε μεγαλύτερο τσοκ (12 χλσ.) είναι ελάχιστες. Μικρότερα τσοκ, 6 ή 6,35 χλσ., μπορούν να προσαρμοστούν στις υποδοχές για τα εργαλεία των 8 χλσ.

Σε πολλές μικρές φρέζες η κινητήρια μονάδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς τη βάση, σαν λειαντήρας γενικής χρήσης.

Περιστροφικό στοπ: Τρεις κοχλιωτοί αξονίσκοι σε μια στρογγυλή, περιστρεφόμενη πλάκα επιτρέπουν κλιμακωτό φρεζάρισμα ακριβείας σε τρία διαφορετικά βάθη. Η περιστροφή κατά μία βαθμίδα οδηγεί στο επόμενο βήμα εργασίας.

Η κάπως ασυνήθιστη αυτή θέση των χεριών δείχνει ότι για εργασίες τέτοιου είδους είναι πολύ καλύτερα να υπάρχουν δύο όμοιες χειρολαβές. Σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. κούρεμα περιθωρίων, οι δύο λαβές δεν είναι απαραίτητες.

Εξετάστε προσεκτικά τα συστήματα εξαρτημάτων που είναι διαθέσιμα για κάθε μοντέλο. Όχι μόνο τη σειρά των κοπτικών αλλά και κάποια σημαντικά εξαρτήματα όπως ο διαβήτης, οι οδηγοί, το σύστημα αναρρόφησης και τα αντιγραφικά.

Ο οδηγός παραλλήλων είναι ίσως το σημαντικότερο εξάρτημα της κάθετης φρέζας, κυρίως για την επεξεργασία και διαμόρφωση των ακμών. Δεν αρκεί το κλαδευτήρι να είναι μόνο κοφτερό. Πρόκειται για ένα εργαλείο που, αν συντηρηθεί σωστά, μπορούμε να το έχουμε μια ολόκληρη ζωή.